Rétt en rangar forsendur

Í minnisblaðinu gefa menn sér eftirfarandi forsendur:

1) Innleiðing tilskipunar (2009/72/EB) verði með undanþáguheimild vegna einangraðs kerfis.

2) Að yfirumsjón orkumála sé afram hjá stjórnvöldum (ráðuneyti en ekki Orkustofnun (OS)) eins og það er núna. Það er að þau ráði hver muni fá að kaupa orkuna og á hvaða verði.

3) Að engin fari í að leggja sæstreng í íslenskri lögsögu nema í samvinnu við íslensk (ríkis-)fyrirtæki.

Þetta stendur allt og fellur með lagningu sæstrengs. Um leið og hann er kominn er Ísland ekki einangrað kerfi lengur heldur (líklega) hluti af sameiginlegum orku-og auðlinda-markaði ESB. Tilskipunin dregur meðal annars með sér reglugerð um að færa yfirumsjón með orkumálum frá stjórnvöldum til Orkustofnunar (OS) sem er svo sett undir hatt ACER (stofnunar á vegum ESB). Ath. að það er þegar i dag frumvarp um þetta á Alþingi https://www.althingi.is/altext/148/s/0184.html. þau mál sem falla undir ACER er ekki framsal á eignarétti eða stýringu orkuaauðlinda eins og Ólafur Jóhannes bendir réttilega á heldur snúast þau um það að ekki megi mismuna kaupendum á sameiginlegum orkumarkaði.

Einnig sker ACER út um millilandadeilur (sæstrengur er klassískt dæmi) og verð. Ef í tilviki Íslands yrði alvarlegur ágreiningur myndi málið væntanlega enda hjá ESA (sameiginlegum dómstól EFTA og ESB) en það er ekki lykilmálið í þessu heldur að verið sé að færa hluta auðlindastjórnar (ekki framsal á eignarétti samt) undir stofnun ESB þar sem EFTA-lönd eiga ekki fulltrúa.

Þannig að það þarf að skoða þessa tilskipun (og helst hafna henni) út frá þeirri forsendu að við séum með sæstreng inn á svæði í ESB. Með innleiðingu tilskipunarinnar getur og má hver sem hefur fjármagn byggt sæstreng til Íslands og farið í mál við íslensk orkufyrirtæki sem neita að afgreiða orku inná strenginn.

 

Hefur valdheimildir gagnvart eftirlitsstjórnvöldum

Athugasemdir

[Gunnar Heiðarsson, 23.4.2018 kl. 23:15]

Annað hvort samþykkjum við tilskipunina eða höfnum henni. Með samþykkt erum  við að færa stjórnun orkumála frá Alþingi til ACER. Engin undanþága er í tilskipuninni, hvorki vegna einangrunar okkar raforkukerfis né nokkurs annars. Samþykkt tilskipunarinnar þýðir einfaldlega samþykkt hennar!

Af því leiðir að samþykkt hennar veldur því að stjórn orkumála mun færast að öllu leyti til Orkustofnunnar, sem aftur mun hlíta ACER en ekki Alþingi. Lagning sæstrengs verður ekki umflúin. Fyrirtæki sem óskar eftir að leggja slíkan streng þarf einungis að uppfylla kröfur ACER um slíka lagningu. Streitist íslensk stjórnvöld gegn lagningu strengsins mun Orkustofnun verða tilneydd til að fara með málið fyrir ESA dómstólinn. Dómstóllinn mun síðan dæma út frá skilgreiningu ACER á því hvort viðkomandi fyrirtæki uppfylli öll skilyrði til lagningu strengsins. Íslenska ríkið mun tapa slíku dómsmáli.

Hitt er rétt, að eignarhald orkufyrirtækjanna mun ekki falla undir ACER, né heldur eignarhald yfir dreifingarfyrirtækjum. Hins vegar mun ACER hafa öll yfirráð yfir orkunni.

Að skýla sér bakvið að við séum ekki tengd raforkumarkaði Evrópu er nánast barnalegt. Eina leið okkar til að forðast slíka tengingu, eða hafa eitthvað um hana að segja, er höfnun tilskipunarinnar.

Ekki skal gleyma þeirri staðreynd að minnisblað ráðuneytis til ráðherra er samið af einum harðasta trúmanni ESB aðildar, hér á landi. Ekki veit ég hvort hann var einnig í samninganefnd þeirri er samþykkti aðild Íslands að þriðja þætti orkumálapakka ESB, en það kæmi vissulega ekki á óvart.

Ráðherra sem leitar til starfsmanns ráðuneytis síns eftir minnisblaði um gjörðir starfsmanna sama ráðuneytis, hagar sér eins og saksóknari sem lætur ræningja rannsaka eigin glæp!

Þá er rétt að benda á að þriðji þáttur orkumálapakki ESB er upp á rúma sexhundruð blaðsíður. Verið er að semja við hann viðbót upp á eitt þúsund blaðsíður til viðbótar og ljóst að fjarri því er verið að draga þar úr völdum ESB og ACER yfir orkumálum þeirra landa sem undir tilskipunina falla!

[Gunnar Sigfússon, 24.4.2018 kl. 13:37]

Sæll nafni,

"undanþágan" væri fólgin í frestun á innleiðingu á reglugerðum tengdri tilskipun um óákveðin tíma (þ.e. þar til sæstrengur kæmi í tilviki Íslands væntanlega. Lichtenstein hefur farið þessa leið með margar þær tilskipanir sem innleiddar hafa verið utan fjórfrelsis (m.a. tilskipun um orkunýtni ofl. sem við erum búnir að innleiða hjá okkur).

Hins vegar sýnist mér á núverandi frumvarpi um flutning valdheimilda til OS að það eigi að innleiða lykil-reglugerð með tilskipuninni (en fresta öðrum þar til sæstrengur hefur verið lagður)

Varðandi afstöðu okkar í ESB-aðildarviðræðum á sínum tíma var tekin sú afstaða að innleiða tilskipunina með undanþáguákvæðum : https://www.stjornarradid.is/media/utanrikisraduneyti-media/media/ESB/samningskaflar/15/15.-kafli-samningsafstada.PDF:

"Ísland  óskar  eftir  því  að  undanþágan  í  1. mgr.  44.  gr.  tilskipunar  2009/72/EB,  varðandi sameiginlegar  reglur  um  innri  markað  á  sviði  raforku,  gildi  áfram  um  Ísland  sem  „lítið, einangrað kerfi“. Þar að auki ætti Ísland að njóta þeirra undanþága sem mælt er fyrir um í 2. mgr. 44. gr. tilskipunarinnar, m.a. hvað varðar sundurgreiningu flutningsfyrirtækisins".

Þannig að núverandi tónn að bæta við þessari tilskipun, sem er utan við fjórfrelsið og flytur hluta auðlindarstjórnunar til ESB, inn í EES-samninginn er athyglisverð fyrir stjórn sem segist andvíg inngöngu í ESB.